YAPI KAYIT BELGESİNİN İPTALİ VE MÜRACAAT SAHİBİNİN KARŞILAŞACAĞI YAPTIRIMLAR

3194 sayılı İmar Kanununun geçici 16 ncı maddesi ile yapı sahiplerine ruhsat ve ruhsat eklerine aykırı olan yapıları hakkında İmar Barışına başvuru imkanı tanınmıştır. Yapı kayıt belgesi için başvurular 15.06.2019 tarihi itibariyle sona ermiş olsa da bu belgenin yol açtığı hukuki süreçler henüz tamamlanmamıştır. Kanun koyucu yapı kayıt belgesi alabilecek ve bu düzenlemeden yararlanamayacak taşınmazları açıkça belirtmiş olmasına rağmen başvuru aşamasında yapı sahiplerinin beyanlarını doğru kabul ederek bu beyanlara göre şartları taşıyan başvuruculara yapı kayıt belgesi düzenlemiştir. Ancak yapılan her başvurunun doğru bilgiler içermemesi nedeniyle bu taşınmazlar hakkında yapı kayıt belgesinin iptali kararı verilmesi ve yapı sahibi hakkında cezai işlem uygulanması söz konusu olmaktadır.

Yapı Kayıt Belgesi almış olan yapılara;

(1) Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılara, talep halinde ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilir.

(2) Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili 3194 sayılı Kanun uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilir.

(3) Yapı Kayıt Belgesi alındıktan sonra yapı ruhsatı alıp da yapı kullanma izin belgesi almamış veya yapı ruhsatı bulunmayan yapılarda, yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın kullanım maksadı değişiklikleri de dahil olmak üzere tapuda cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesisi yapılabilabilir.

Tüm bu hakları elde etmek isteyen ruhsatsız yapı sahipleri imar barışından faydalanmış ve 10 milyonun üzerinde başvuru yapılmıştır. Ancak sayının fazlalığından da anlaşılacağı üzere pek çok başvuru kanunun aradığı şartları taşımadığından yapı kayıt belgesinin iptali tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.

Hakkında Yapı Kayıt Belgesi Düzenlenemeyecek Yapılar;

(1)31/12/2017 tarihinden sonra yapılmış olan yapılar

(2)Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlarda bulunan yapılar

(3)Kesinleşmiş planlar neticesinde sosyal donatı alanı olarak belirlenmiş ve Maliye Bakanlığınca aynı amaçla değerlendirilmek üzere ilgili kurumlara tahsis edilmiş Hazineye ait taşınmazlar üzerinde bulunan yapılar

(4)Boğaziçi Kanunu’nda tanımlanan Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi içinde Kanuna ekli krokide gösterilen alanda bulunan yapılar

(5) İstanbul tarihi yarımada içinde Kanuna ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanlarda bulunan yapılar

(6) 6546 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde belirlenmiş Tarihi Alanda bulunan yapılar.

Yukarıda sayılan yapılar dışındaki tüm alanlarda bulunan ve 31 Aralık 2017 tarihinden önce yapılmış olan yapılar için alınan yapı kayıt belgeleri geçerlidir. Söz konusu düzenleme ile vatandaşlar için başvuru şartları önceden ilan edilmiştir. Vatandaşların anılan kurallara riayet ettiğine ilişkin beyanları doğrultusunda, idarece başka bir inceleme yapılmaksızın yapı kayıt belgesi verilmiştir. Bu nedenle müracaat sahiplerinin beyanlarının gerekli şartları taşımadığı anlaşıldığında yapı kayıt belgeleri ve bu belgenin kendilerine sağladığı ayrıcalıklar iptal edilecektir. Yapı Kayıt Belgesini iptal etmeye Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilidir. Uygulamada bakanlık bu yetkisini Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine devretmiştir. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerinin re’sen yaptıkları denetimler, belediye ve il özel idaresince yapılan bildirimler ve vatandaşlar tarafından yapılan şikayetler üzerine inceleme yapılmakta ve yapı kayıt belgeleri iptal edilmektedir.

Bu belgenin iptaline neden olan en önemli sebepler;

• Yapının 31.12.2017 tarihinden sonra yapılmış olması,

• Kanun kapsamında olmayan alanlarda inşa edilmiş yapılar hakkında düzenlenmiş olması,

• Yapının metrekaresi başvuruda düşük gösterilerek daha az yapı kayıt belgesi bedeli ödenmesi ve bu durumun tespitinin ardından verilen süre içerisinde eksik bedelin idareye ödenmemesidir.

Yukarıdaki sebeplerin idarece tespitinin ardından belgenin iptaline karar verilmektedir. Bu karara karşı Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine 60 gün içerisinde idari dava açılabilmektedir. Dava açılmadığı takdirde yapı kayıt belgesinin iptali kararı kesinleşeceğinden yapı sahibi pek çok olumsuz durumla karşı karşıya kalacaktır.

Belgenin İptalinin Sonuçları;

1. Yapı sahibi hakkında ceza soruşturması başlatılması

Müracaat sahibi hakkında Türk Ceza Kanunu md. 206 uyarınca “Resmî Belgenin Düzenlenmesinde Yalan Beyan” suçundan dolayı suç duyurusunda bulunulur. Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçunun cezası, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır. Ayrıca Yapı Kayıt Belgesi iptal edilerek “imar mevzuatına aykırı” hale gelen yapı; bina niteliğindeyse ve belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerdense, yapı sahibi hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 184. maddesi uyarınca İmar Kirliliği suçundan soruşturma başlatılır.

2. Yapı kayıt belgesinin sağladığı hakların kaybı

İmara aykırı inşa edilen yapıya bağlanan geçici elektrik, su, doğalgaz abonelikleri iptal edilir. Yapı kayıt belgesine dayanılarak alınan işyeri açma ve çalışma ruhsatı da iptal edilir. Başvuru sahibinin kazanılmış hak iddiasında bulunabilmesi mümkün olmayacaktır. Bunun yanında kişi başvuru aşamasında ödemiş olduğu paranın iadesini de alamayacaktır. Ancak bu belgeye dayanarak yapılan cins değişikliği ve kurulan kat mülkiyeti iptal edilmeyecek, sadece yapı kayıt belgesi ile işlem yapılan taşınmazın/bağımsız bölümlerin kaydının beyanlar hanesine uyarıcı nitelikte belirtme yapılmakla yetinilecektir. Fakat bu durum yapının krediye uygun olmaması sonucunu doğuracaktır.

3. Yapı hakkında yıkım kararı alınması

Yapı kayıt belgesi iptal edildiğinde yapı hakkında İmar Kanunu’nun 32. ve 42. maddeleri uygulanır. 32. madde gereğince belgenin iptal edilmesiyle imara aykırı hale gelen yapı mühürlenir. Yapı tatil zaptı düzenlenir ve bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilerek ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir. Bunun yanında yapı sahibine İmar Kanunu Md. 42 uyarınca idari para cezası verilir. Bu cezalara karşı cezanın tebliğinden itibaren yedi gün içinde sulh ceza mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak sonuçlandırılır. itiraz üzerine verilen karar kesindir. Yıkım kararı için 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununa göre, işlemin tebliğ edildiği tarihi takip eden 60 günlük süre içerisinde açılması gerekir.

Anlaşıldığı üzere yapı kayıt belgesinin iptali halinde müracaat sahiplerinin hapis cezalarından yıkım kararına kadar karşılaşacağı pek çok yaptırım vardır. Bu nedenle, öncelikle Yapı Kayıt Belgesinin iptaline ilişkin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün işlemine karşı dava açılması gerekmektedir. Yasal süreç başlatılmadığı takdirde iptal kararı kesinleşmiş olacağından bu işleme dayanılarak tesis edilen diğer işlemlere karşı dava açılsa dahi sonuç alınması mümkün olmayacaktır.

Süreç hakkında detaylı bilgi almak için bizlerle iletişime geçebilirsiniz.