5684 Sayılı Sigortacılık Kanununun 30. maddesi uyarınca Sigorta Tahkim Komisyonu, Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmeliğin 1. maddesinde belirtildiği üzere, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözülmesi amacıyla kurulmuştur. Dolayısıyla Sigorta Tahkim Komisyonuna, komisyona üye olan bir sigorta şirketine karşı sözleşmeden kaynaklanan bir uyuşmazlık sebebiyle başvurmuş olan ve talebi reddedilen sigortalı, sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesi ile menfaat sahibi olarak belirlenen gerçek veya tüzel kişilerin başvurması mümkündür. Ek olarak bu kişilerin vekaletname ile özel olarak görevlendirilmiş olan avukatları da tahkim başvurusunda bulunabilir.
1. TAHKİM BAŞVURUSUNA KONU OLAN UYUŞMAZLIKLAR
Kanun maddesinde her ne kadar tahkime başvurabilmek için gerekli nitelik ifade edilse de sigorta poliçelerinin geniş bir kapsam içermesi sebebiyle birtakım örnekler verilmesi yerinde olacaktır. Öncelikle sigorta tahkim başvurularının yaklaşık %90’ının kara araçları ve kara araçları sorumluluk sigortalarından doğan uyuşmazlıklardan kaynaklandığı görülmektedir.
Bunlar günlük hayatımızda sürekli karşılaştığımız;
Maddi hasarlı trafik kazaları,
Yaralanmalı ya da ölümlü trafik kazaları,
Trafik kazaları neticesinde meydana gelen manevi zararlar,
Yine, trafik kazalarından kaynaklanan araç değer kayıplarının başvuruları olarak sayılabilir.
Görüleceği üzere, trafik kazalarından kaynaklanan sigorta başvuruları yüksek bir çoğunluğu teşkil etmektedir. Bu sebeple, yukarıda Tahkim Komisyonunun kayıtlı üyelerinden olsa da olmasa da (başvuru şartları ve süresi kısmında ifade edildiği üzere), zorunlu trafik sigortasından kaynaklanan bu tarz başvurular komisyonun iş yükünün yüksek bir yüzdesini oluşturmaktadır.
2. BAŞVURU ŞARTLARI VE SÜRESİ
Tahkime başvuruyu her ne kadar yukarıda sayılan kişiler gerçekleştirebilse de, tahkim komisyonuna üye olmayan sigorta kuruluşlarına karşı zorunlu sigorta poliçelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin başvurular gerçekleştirilebilir. Komisyon, zorunlu sigorta poliçeleri kapsamında sigorta kuruluşlarının topluluğa üye olmasını şart kılmasa da diğer sigorta çeşitleri için bu şartı aramaktadır.
Tahkime başvurmak için sigortalıların öncelikle sigorta şirketine başvurmuş olması şarttır. Bu başvuru gerçekleştirilmeden doğrudan Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurulması durumunda başvuru esasa dair incelemeye alınmadan reddedilecektir. Sigorta şirketine başvurulduktan sonra başvurunun reddedilmesi durumunda ya da talebe 15 iş günü (Trafik sigortalarında 15 gün) içerisinde cevap verilmemesi durumunda Tahkim komisyonuna başvurulabilir.
Yine sigorta şirketi tarafından cevap verilmiş ancak talebiniz tam olarak karşılanmamış ise, belirtilen süreler içerisinde tahkime başvuru yolu açıktır. Ancak, tahkim yoluna gidilebilmesi için kişilerin Tüketici Hakem Heyeti ya da mahkeme gibi herhangi bir hukuki sürece başvurmamış olması gerekmektedir. Dolayısıyla, tahkim başvuruları, herhangi bir zorunluluk teşkil etmemektedir. Yalnızca kişilerin menfaatlerini temin etmeleri için alternatif ve daha hızlı olarak sunulan seçimlik bir yöntemdir.
Yukarıda bahsedilen hususlar kural olarak tatbik edilmekte ise de, Covid-19 pandemi sürecinde çıkarılan 7226 Sayılı Kanunun Geçi̇ci̇ Bi̇ri̇nci̇ Maddesi̇ni̇n Si̇gorta Tahki̇m Yargılamasında Uygulanmasina İli̇şki̇n 29.05.2020 Tari̇hli̇ ve 4 Numaralı Komi̇syon Kararında, 15.06.2020 tarihine kadar durdurulmuş olan adli sürelerin yanında tahkime ilişkin de 28.05.2020 tarihli Bakanlar Kurulu toplantısı ile;
Sigorta kuruluşları tarafından cevap verilerek tamamen veya kısmen reddedilen taleplere ilişkin başvuruların 01.06.2020 tarihinden itibaren alınmasına,
Sigorta kuruluşlarına başvuru yapılmış ancak Sigorta kuruluşları tarafından yazılı olarak cevap verilmemiş taleplerde ise;
13.03.2020 tarihinden önce sigorta kuruluşlarının cevap süresi dolmuş olan taleplere ilişkin başvuruların 01.06.2020 tarihinden itibaren alınmasına,
13.03.2020 tarihinden önce sigorta kuruluşlarının cevap süresi dolmamış olan taleplere ilişkin başvurularının ise 16.06.2020 tarihinden itibaren alınmasına,
30.04.2020 tarihinden itibaren dijital ortamda alınmakta olan itiraz başvurularının, 01.06.2020 tarihinden itibaren fiziki evrak olarak alınmasına karar verilmiştir.
Her ne kadar tahkimde ortalama inceleme ve karar süresi 2 ay olsa da Covid-19 salgını sebebiyle mevcut süreçte kısa süreli sarkmaların yaşanabilmesi olasıdır. Fakat bu durumun geçici olduğu aşikardır.
3. TAHKİM KARARLARI VE SONUÇLARI
Tahkim Komisyonunun kurulmasındaki en önemli amaçlardan birisi, yukarıda da kısaca bahsedildiği üzere, kanun yoluna başvurularak yaklaşık 1-2 yıl süren sigorta davalarının daha kısa sürede her iki tarafın da lehine olacak şekilde sonuçlandırılmasıdır. Bu doğrultuda tahkim başvurularının kanunun 30/16 maddesi uyarınca en geç 4 ay içinde çözümlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu süre uygulamada 2-3 aya kadar düşebilmekle birlikte tarafların karşılıklı olarak anlaşmaları durumunda sürenin uzatılması da mümkündür.
Tahkim komisyonu tarafından görevlendirilmiş olan hakem ya da 15.000-TL üstündeki miktarlar için görevlendirilmiş olan hakem heyetlerinin gerçekleştirdiği incelemeler neticesinde;
Tutarı 5.000-TL’ye kadar olan (5.000-TL de dahil) uyuşmazlıklar hakkında verilen sigorta hakem kararları kesindir. Dolayısıyla bu kararlara karşı tahkim kararından sonra kanun yoluna başvurulması mümkün değildir.
5.000 - 40.000-TL arasında olan uyuşmazlıklar hakkındaki sigorta hakemi kararlarına karşı kararın bildiriminden itibaren 10 gün içinde Komisyon nezdinde bir defaya mahsus olarak itiraz edilebilmesi mümkündür. Komisyonun incelemesi yönetmelik uyarınca belirlenmiş bir itiraz hakem heyeti tarafından gerçekleştirilecektir. İtiraz hakem heyetinin vermiş olduğu karar kesin olacak ve bu miktar aralığı için de başka bir kanun yoluna başvurulması mümkün olmayacaktır.
40.000-TL’nin üzerinde olan uyuşmazlıklar hakkında verilen kararlara karşı ise, öncelikle yine 10 gün içinde yukarıda belirtildiği üzere komisyona itiraz edilebilmekte bu kararın ardından da önceden temyiz yoluna başvuru mümkün idi. Fakat, Bölge Adliye Mahkemelerinin göreve başlaması ile mevcut durumda görevli mahkeme olarak komisyonun yargı çevresi içinde yer alan Bölge Adliye Mahkemesine komisyon kararının tebliğinden itibaren 2 haftalık istinaf süresi içinde başvurulması gerekmektedir.
Sayılan hususlar dışında, tahkim kararlarının iptali için yargı yoluna başvurulması da mümkün olmakla birlikte bu davalar, genel olarak HMK usül yönünden sınırlı bir incelemeye alınmaktadır. Bununla birlikte yukarıda belirtilen istinaf yoluna başvuru ise, dosyanın esas ve usül yönünden incelenmesini gerektirmektedir.
Tahkim kararları ilam niteliğinde kararlar olduğundan, verilmiş olan karar, yargı çevresinde yer alan görevli mahkemeye iletilerek kararın icrası için mahkeme kanalı ile taraflara tebligat gönderilmekte ve ödemeler yargı kanalı ile tahsil edilebilmektedir. Dolayısıyla, tahkim kararları taraflar için bağlayıcı mahiyettedir.
Görüleceği üzere, sigorta tahkim başvuruları, tarafların kendileri tarafından gerçekleştirilebilen işlemlerden olsa da, hem başvuru şartları için gereken belgelerin eksiksiz temin edilebilmesi, hem de başvuru metinlerinin dayanağının açıkça belirlenerek hukuki zeminde hazırlanabilmesi sebebiyle avukatlar aracılığı ile yapılması önemli olan işlemlerdir. Bu sebeple sigorta tahkim başvurularınızda avukat/avukatlarınızın hukuki desteği ile hareket etmenizi tavsiye ederiz.
Soru ve merak ettikleriniz için bize sosyal medya hesapları ya da internet sitemizden ulaşabilirsiniz.
Av. Ahmet ÖZDEMİR
Commentaires